Οι φόροι του Ισλάμ
Κατά διαστήματα υπήρχαν
ομάδες που δεν πλήρωναν τους φόρους όπως οι γυναίκες, οι χήρες, μερικές φορές
οι μοναχοί και μερικοί από τις ομάδες των μουσουλμάνων, αυτοί που δεν μπορούσαν
να εργαστούν και άλλοι πάρα πολλοί φτωχοί.
Ένα από τα
προβλήματα στο Ισλάμ ήταν ότι φορολογούσε μόνο τους άπιστους δηλαδή τους επέβαλε κεφαλικό φόρο με σκοπό να μην έχουν δυνατότητα "να σηκώσουν
κεφάλι". Το αποτέλεσμα ήταν μερικοί
να ασπαστούν τη θρησκεία του Ισλάμ με σκοπό να αποφύγουν κάποιους φόρους, τρανταχτά
παραδείγματα είναι η Κρήτη και η Βοσνία.
Ένας τρόπος είσπραξης
του κεφαλικού φόρου ήταν με ένα σχοινί. Είχαν ένα μακρύ σχοινί και το τύλιγαν δύο φορές γύρω από τον λαιμό
του παιδιού, σημάδευαν πόσο έφτανε, και στην συνέχεια το παιδί δάγκωνε το ένα
άκρο του σχοινιού. Ενώ ο Τούρκος περνούσε το σχοινί πάνω από την μύτη, το
κούτελο και το κεφάλι του παιδιού μέχρι το σβέρκο. Αν το σημείο του σχοινιού
που είχε σημαδεύσει έφτανε στο σβέρκο, τότε το παιδάκι έπρεπε να καταβάλει το συγκεκριμένο φόρο.
Ο Σουλτάνος επέβαλε το φόρο της Δεκάτης ( την αντίστοιχη
σπέτζα). Η σπέτζα είχε καθοριστεί στους 25
αχτσέδες (τα άσπρα ασημένια νομίσματα) για κάθε ενήλικα, τα ίδια πλήρωναν οι
χήρες οι οποίες κληρονομούσαν τον σύζυγό τους. Το ποσό που έπρεπε να καταβάλουν
για τους ανήλικους γιούς τους οι επίτροποι ήταν 6 αχτσέδες. Φυσικά η οικογένεια
του Σουλτάνου και ο ίδιος δεν πλήρωναν τον φόρο. Το περισσότερο βάρος έπεφτε
στον αγροτικό τομέα παρά στους κατοίκους της πόλης.
Συνήθως ο στρατηγός
παραλαμβάνει μία περιοχή φέροντας την
ευθύνη για την είσπραξη των φόρων και της προστασίας της. Αφού εισπράξει τους φόρους
κρατάει το μερίδιού του και στέλνει τα υπόλοιπα σε χρήμα στο παλάτι.
Σε κάθε περιοχή υπάρχει διαφορετική φορολογία, βλέπουμε ότι
υπάρχουν καταγγελίες κατάχρησης της εξουσίας και πολλές φορές ο Σουλτάνος
δικαίωσε τους χωρικούς. Το Οθωμανικό κράτος
με τις διευθαρμένες δομές του έχει καταφέρει να δημιουργήσει ασφαλιστικές
δικλείδες για να μπορέσει να προστατέψει
την βάση της φορολογίας του.
Υπήρχαν και φοροαπαλαγές όμως λίγοι είχαν αυτό το προνόμοιο,
παράδειγμα είναι οι καλλιεργητές της μαστίχας των οποίων το εμπόρευμα
απευθυνόταν στον Σουλτάνο. Άλλο ένα παράδειγμα ήταν οι χριστιανοί της Θεσσαλονίκης
γιατί κάνανε μερεμέτια στα τοίχοι της πόλης και
στην Πελοπόννησο συγκέντρωναν
άλατα για να δημιουργήσουν μπαρούτι.
Με την αλλαγή του Σουλτάνου
άλλαζαν και οι φορολογίες. Όπως και στα Βυζαντινά χρόνια οι άνθρωποι
άλλαζαν τόπους για να αποφύγουν τους δυσβάσταχτους φόρους. Από τον 16ο
αι. βλέπουμε πως μια κοινότητα είναι αναγκασμένη να πληρώσει το σύνολο των
φόρων, δηλαδή να καλύψει ακόμη και την
φοροδιαφυγή. Η τακτοποίηση των εκκρεμοτήτων
γινόταν άμεσα διαφορετικά υπήρχε η κατάλληλη τιμωρία.
Όταν η Αυτοκρατορία υπέστη οικονομική κρίση επέβαλε κι άλλους τρελούς και δυσβάστακτους φόρους. Όπως ο φόρος της σημαίας, ο οποίος ήταν μια αυθαίρετη επιβολή του Σουλτάνου, δηλαδή οι πολίτες ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν ένα ποσό ως ένδειξη σεβασμού προς την Τούρκικη σημαία. Ένας ακόμα τρελός φόρος ήταν ο γαμήλιος φόρος, τον οποίο αναγκαζόταν να πληρώσει ο πατέρας της νύφης. Όταν γινόταν ο γάμος ουσιαστικά αφαιρούνταν εργατικά χέρια από την οικογένεια της νύφης με αποτέλεσμα να παίρνουν αποζημίωση, προσθέτοντας έτσι εργατικά χέρια στην οικογένεια του γαμπρού αφού ο γάμος ήταν ανδροπατροτοπικός, επειδή η νύφη πήγαινε και έμενε στο σπίτι του γαμπρού, κατ’ επέκταση πολλές φορές δηλαδή στο σπίτι του πεθερού της.
Όσο και να ψάξουμε στους
περασμένους αιώνες διαπιστώνουμε ότι πάντα υπήρχαν προβλήματα ανάμεσα στους πολίτες
και την πολιτεία. Όπως βλέπουμε η μεσαία
και κατώτερη τάξη φέρει την βαριά ευθύνη διότι είναι η πλειονότητα των υπηκόων.
Τσιμενίδου Πόπη
Τσιμενίδου Πόπη
